సమ్మోహనం సినిమాపై కొన్ని ఆలోచనలు- Some Thoughts On Sammohanam

This is not a movie review at all. These are just my incipient understanding/observation of the film as such.

There is a faintish kind of embarrassing smile on Sameera’s face when Vijay asks her to “go away” from his home and eventually from his life too in front of his mother. We see her uncontrollable affection towards Vijay in her eyes and there is also an “internal emotional turmoil” inside her which kind of reflected in her demeanour and yet she doesn’t want to pour her heart to Vijay to explain what was actually happened. She holds back her emotions so gracefully that one would feel Vijay’s mother words about “accepting rejection” are metamorphosed into the Sameera’s faint smile.

Perhaps, this fraction of seconds of the frame defines the soul of the Sammohanam. There is a complex emotion behind this tiny smile yet the way in which it played out is so harmonic that one would feel it is as natural as a kid “longing” for a star in the faraway sky. And this marks Indraganti not only as a good writer but also as someone who can present the complex emotions in a simpler manner. This is evident in his most of the films given the fact that his films only have linear narratives. One of the difficult jobs of any artist is to present her art as simple as possible. Perhaps, to “be simple” is too complex. And to present these multitudinous mysterious emotions of a person in such a minimalistic manner (in that faint smile) is the biggest achievement for Indraganti as an artist.

సమీరా మోముపై లీలగా తచ్చాడూతూ క్షణభంగురంలో మాయమయ్యే ఆ నవ్వులో, తన ఊసులు, ఆకాంక్షలు మరియు తన అంతరంగిక మనసుని ఎరిగిన విజయ్ కి తన ప్రేమను వ్యక్తపరచాలనే ఉబలాటం, అదే క్షణంలో తన అంతః సంఘర్షణల వెగటు గాడ్పుల తీవ్రతని తన దరికి  చేర్చాలా వద్దా అనే ఊగిసలాట, ఇక ముందు విజయ్ తన జీవితంలో ఉండబోడేమోననే అనే తలంపు తెచ్చిన తానూ మునుపెన్నడూ భరించలేని బాధను లో లోపల దాచాలనే ఆత్రం ఉంది. వీటినన్నింటిని మించి విజయ్ వెళ్లిపొమ్మన్న మాటకు, లోపలనుండి ఉబికివస్తున్న కన్నీళ్ల విరహ ప్రవాహం, ఎక్కడ తన ఆత్మ గౌరవాన్ని నవ్వుల పాలేయ్యాలా చేస్తుందో అని ఎంత సావధానంగా ఆ నవ్వులో తన అర్ధతని దాచుకున్నా తీరు ఎంత సమ్మోహనంగా ఉందో. ఇంతటి హావభావాలను ఒక నటిలో కనిపించేలా చేశాడు  అంటే అది ఆ దర్శకుడి ప్రతిభకి ఒక నిదర్శనం.

In addition, I was wondered by the way in which the director has used costume colour to represent the inner anxieties/attributes of a character. In the balcony scene, where a heartfelt conversation happens between Vijay and Sameera, Vijay was seen wearing a white kurta-pyjama, reflecting his serene and idealistic attitude, whereas Sameera was seen wearing a black dress printed with a lot of colourful flowers, reflecting her complex yet mature understanding. When she says “no” to him, then he was seen wearing more of dark colours in the rest of scenes like dark red (represents turbulence in his mind), black (represents as if his life is gazing at a meaningless abyss) and towards the pre-climax where he went to see Sameera in the hospital, he was wearing a darkish blue shirt (a sense of reconciliation with the reality, a sense of acceptance). In the climax, there is this blue suit, which kind of explain that he found the love of his life and joy.

Interestingly, Sameera character has always had colourful dresses which kind of makes her a mysterious person yet a complex human being. Sameera’s ethereal beautiful face was shown in such a way that I felt her vulnerability and belongingness for a beloved one was thrusting forth from her face.

In general, our Telugu cinema has this habit of giving “messages” out of nowhere. This preaching business might earn some brownie points to the appreciation of the film. However, most of the times these messages sound as giving “public lectures”.

Now, look at how beautifully the scene was played out between Vijay and his mother about “accepting rejections” in life. It doesn’t come off as a lecturing audience, but it comes as a part of her character (she narrates how she was rejected by his senior in her college days) and it makes the audience to feel more for her character.

చివర్లో వచ్చిన ఆ నక్షత్రం metaphor కూడా కథలో ఎంతో ఆకర్షణీయంగా  అబ్బింది. నిష్కల్మషమైన ఆ లేత ప్రాయంలో ఎవరుంటారు చెప్పండి ఆ చుక్కలని ఇష్టపడని వారు. అంతే ఇదిగా, అంతే తీవ్రంగా, ఒకరిని ఒకరు ఇష్టపడటం అంటే ఒకరి ఇష్టాలను ఇంకొకరు గౌరవించడం. ఇది వదిలిపెట్టి ప్రేమంటే, ఒకరు ఇంకొకరికోసం తమ ఇష్టాలను, కోరికలను, తమ జీవితాలనే త్యాగాలు  చేయాలనే ఒక వెర్రి ప్రేమ కథ ఇది కాదు. ఇద్దరి భావాల మధ్యనున్న భేదాలను హుందాగా ఒప్పుకొని, ఒకరి పర్సనల్ space ని మరొకరు హరించకపోవడమే ప్రేమ అని ఈ కథ తెలుపుతుంది.

I liked the music very much and I felt like mouthing the lyrics for the very first time while watching a Telugu film. I liked the background music too and how it was edited in the final cut. There is a particular scene where Vijay’s friend talking about how he always wanted to create a gossip website. In this scene, the moment the visual is cut to the hero’s home, his friend's voice is also smoothly dissolved into the newer frame as if we are hearing the echo of his voice in Vijay’s home. It seems Vivek Sagar has made a special music theme for Naresh’s character, which was in perfect sync with his hilarious punch lines. But, I felt the same theme music has downplayed the Naresh’s emotion in some scenes especially in the scene where he realises how he was being cheated by the movie makers. What he says in that particular scene was coming from his experience and the dialogue and the emotion have something significant to say. However, instead of lending a sympathetic ear to the character, the audience were seen burst into laughter even in this scene because of the theme music.

I felt the tiff between Vijay and his sister is a bit staged and the emotions that are carried out in this scene seems somewhat forceful. In addition, the sister’s dialogue comes off not as a part of the character itself, unlike the mother’s one. డైరెక్టర్ తనకు చెప్పాలనుకున్న భావాలను ఇలా ఈ పాత్ర నోటితో అసంబద్ధంగా చెప్పించడానికే, ఈ సన్నివేశాన్ని stage చేశాడేమో అనిపించింది. ఆ చెల్లెలి చెప్పిన పెద్ద పెద్ద మాటలు తన జీవిత అనుభవంనుండి కాక వెనక నుండి ఎవరో గొంతునులిమి ఇబ్బందిగా చెప్పించినట్టుగా అనిపించాయి. The director could have done this scene in a nuanced way.

And interestingly the movie talks about what is “being a man” or what is manliness as such. The mother character says “ To be a man is to accept the rejections gracefully”. In the films like “Bharat Anu Nenu”, the same subject matter was discussed. Interestingly, in both the films, it was the mother's character, who defines this notion of manliness. While in “Bharat…”, the notion of manliness still hinges onto the patriarchal overtones, whereas in this movie, the director seems to infuse this notion if not with effeminate characteristics but with some humane emotions. However, just like the earlier film, this film also seems to believe that there is something called ‘manliness’, which is natural to human beings. Instead of deconstructing this very notion of socially constructed phenomena, Indraganti takes a route to affirm this existence cultural myth but with a slight modification. Perhaps, he might be thought that the Telugu culture is not open enough to receive this radical idea so that he is merely redefining/refashioning it to serve to the commoners.

ఆ మేడ మీద విజయ్ చెప్పిన సంభాషణలు  బాగున్నాయి. ముఖ్యంగా తన దృష్టిలొ ప్రేమ అంటే ఏమిటో చెప్పడానికి తన తాత జీవితం ఉదహరించడం వలన, తన కోరుకుంటున్న  ప్రేమ కేవలం ఊహాజనితం కాదు అని (There by saying he is not an idealist), తన తాత నానమ్మల ప్రేమ అలాంటిదే అని చెప్పి, తాను కూడా ఎదో ఒక రోజు  అలాంటి ప్రేమని పొందుతాడని చెప్తాడు (There by he marks himself as a realist).

ఇంతవరకు నాకు బాగానే నచ్చింది. కానీ, నాకు ఈ సన్నివేశం అంతరార్ధం నాకు ఏమనిపించింది అంటే, ఈ విజయ్ అనే మనిషి, చాలా సినిమాలో కనిపించే మనుషులకి మల్లే  ఒక “నిజమైన ప్రేమ” (True Love )అనే బ్రహ్మ పదార్థం ఒకటంటూ ఈ లోకంలో ఉందని, అది దొరికే వరకు చెట్లు, పుట్టలు వెతుక్కుంటూ ఉండాలని (ఇంకా నయం ఈ విజయ్ కూడా అలాంటి పనులు ఎక్కడ చేస్తాడేమోనని హడలి చచ్చానునుకోండి) నమ్మినట్టు కనిపించాడు నాకు.

This idea of “True Love” is one of the “tropes” that keeps repeating on the silver screen in form or in another. I feel this very conception of true love (One soul-mate) is a chimaera and this in a way has worked as an oppressive tool to restrict women body and their sexuality in the history. This one-to-one relation places more restrictions on women because this very conception was defined by men and it has patriarchal overtones associated with it.

However, these small things can be overlooked given things that this film has achieved.

And lastly a funny observation- In the trailer, Nandu says “ఈ టైపు అమ్మాయిలు అంత dependable  కాదు బాస్ (Hey boss, these heroines are not dependable at all)”. I thought this dialogue can accentuate the conflict between Vijay and Sameera. But, this scene didn’t make it to the final cut.

కూల్చబడ్డ చింతచెట్టు

ఈ కథ నా రెండవది (2014). లింక్ 

గతం, ఉషస్సు వెంట ధ్వాంతపు తెరలా, సంద్రపు ప్రశాంతతలో దాగుండే భీకర అలలా, వెలుతురు పంచే భానుడిని మింగేయడానికొచ్చే నిశీధి బంధువులా ఎప్పుడూ వర్తమానాన్ని వెంటాడుతుందేమో!

మహా నగర మాయ మొహాలను దాటుకొని, ముఖానికేసుకున్న రంగులను కడిగేసుకొని ఇంటికి బయల్దేరాను. వినిపిస్తున్న నాగరికత నవ్వులను దాటుకొని, కనిపిస్తున్న ‘నిషాధునికత’ కళ్ళ వైపు పరికించకుండా రైలుపెట్టెలో నుండి ఒక్క గెంతుతో చిందరవందర ఫ్లాట్ఫారంపై పడ్డా. నగరాలే కాదు మా జిల్లా కుడా అభివృద్ధి అయినట్టుంది, ఫ్లాట్ఫారం చివరన బిచ్చగాళ్ళు పెరిగారు కదా….

ఇంక ఆటో ఎక్కడమే ఆలస్యం. 5 కి.మి దూరంలో నన్ను వెక్కిరించి, పడదోసి, జుట్టు పట్టుకొని పైకి లేపి జీవితపు విలువలు నేర్పిన నా ఊరు. ఆటోలో ఎక్కి ఒక మూలగా కూర్చున్నా.

అతడు తాగాడనుకుంటా, తప్పటడుగులు వేస్తున్నాడు, ఆమేమో మొగుడు వదిలేసిన మాసిన బట్టలమూటను చేతిలో పట్టుకొని ఉంది.

“ఇక్కడ తగలేసిన సంసారం చాలదా… అక్కడకెల్లి ఏమిరగేద్దామని ఇప్పుడీ పయానం” విసుక్కుంటూ అక్కడే నించొని కదలకుండా అంది.

తను విసురుగా వచ్చి నా పక్కన కూర్చున్నాడు. ఇప్పుడు నాతో వస్తావా? రావా?… పైశాచికపు పరుష పదాలు ఆ చొంగ కార్చిన నోటెంట.

“పని, పని అంటూ సారా పాకల్లోనే గడుపుతున్నవ్, గొడ్డుకారం పెడుతున్నానని కుల్లబొడుస్తున్నవ్. ఇక్కడైతే కడుపుకో ముద్దైనా నా అనే వాళ్ళు వేస్తున్నారు. పేరుతప్ప ఇంకేమీ తెలియని ఆ ఊరుకెళ్ళి ఏంచేద్దాం…” పాలిపోయిన పెదాలెంట ఆర్ధ్రతతో కూడిన దీనమైన గొంతు.

ఆమెవైపసలు చూడట్లేదు తను, బహుశా భర్త తాలుకా ధైర్యమనుకుంటా.

ఏమీ చేయలేని తన అసహాయత్వాన్ని తన మనసులోనే పొగిడేసుకొని, విషాదపు నవ్వుతో ఆమె భర్త వైపు చూసిన ఆ చూపు నా కళ్ళను తాకింది. మౌనంగా వచ్చి కూర్చుంది. కళ్ళెంబడి నీటి ధార. పోనీలే ఆ ప్రవాహంలోనైనా తన గుండెల్లో దాచుకున్న బాధంతా కరుగుతుందేమో! చీర కొంగుతో మోహం తుడుచుకొనేసరికి, కొంగుకున్న మసి, ఆ మొహంలో భావాలను నల్లమబ్బులా కమ్మేసింది. మరో ఇద్దరాడాళ్ళొచ్చి కూర్చున్నారు. కొంచంసేపటి తర్వాత ఆ ఇద్దరాడాళ్ళతో మాట కలిపాడతను. జేబులో ఫోను తీసి గొప్పలుచెప్పుకుంటూ, వాళ్ళ తాత, ముత్తాతల చరిత్రను చెపుతున్నాడు.

ఎంతమార్పు క్షణాలలో… భాధ్యతలు గుర్తు చేస్తే భార్యతో మాట్లాడలేదు కానీ ఆడోళ్ళు కానరాగనే ‘మొగతనం’ గుర్తొచ్చినట్టుంది.

వాళ్ళ మాటలు వింటుంటే నాకు మా గూడెపు చరిత్ర గుర్తుస్తోంది. చరిత్రలో ఎక్కడా చెప్పని చరిత్ర. ఎన్నో ‘గూడేల’ తరతరాల అణగదొక్కబడిన చరిత్ర. నేనెరిగిన నా ‘గూడెపు’ చరిత్ర. అది తెల్వాలంటే నా బాల్యంనాటి గూడెపు బదుకులు, ఇప్పుడు బదుకులు చెప్పాల్సిందే. నాతో బాటుగా మారిన గూడెపు జీవనమే చరిత్రని నా భావం.

చీముడు ముక్కును చొక్కాతో తుడుచుకుంటూ, జారిపోతున్న చిల్లుల లాగును ఎగదోస్తూ, సంకలో పలకెట్టుకొని, మరొక చేతిలో నల్లగైన బలపం ముక్కలని చప్పరిస్తూ బడికెల్లిన రోజులు నాకు గుర్తే. బర్రెతోలు తీసి చెప్పులు కుట్టాల్సిన పొలగాడు బడిలో చేరిండని పెదకమ్మోరు వెటకారపు నవ్వొకటి నవ్వి నాకెల్లి చూశాడు. నీకొడుకు బాగా చదువుతాడని సారు అయ్యకు చెపుతుంటే గుంట పడిన కళ్ళలోంచి కారిన కన్నీటి బొట్టు, యుగయుగాలుగా మా జాతి దాచుకున్న కన్నీటి సంద్రంలా తోచింది. నీ కొడుకు ‘పయోజకుడవుతాడని’ అమ్మలక్కలందరంటుంటే, నాటేసి మట్టంటిన మొద్దుబారిన చేతులతో నన్ను తీసుకొని ఎండిపోయిన పెదాలతో నుదుట ముద్దెట్టుకొని, కొంగులో దాచిన పొలంకాడపంచిన కొబ్బరిముక్క ఇచ్చి, నా కళ్ళలో అపుడు మెరిసిన వెలుగులో తన భవిష్యత్తు వెతుక్కుంది. సైకిల్టైరు తిప్పుకుంటూ బడికెల్లడం, సెలవుల్లో అమ్మెంబడి కలుపుకెల్లడం, ఆదివారాల్లో అర్థం కాని ఫాదరీ గారి ప్రార్థన వినడం, ‘గుంటాటలో’ వచ్చిన గోళీలను పదేపదే లెక్కేసుకోవడం, వేడిగానున్న ముడుసును పీటమీద కొట్టి దాంట్లో తెల్లగుజ్జుతినడం, రాత్రైనాక కిరసనాయిలు బుడ్డి కింద వెలుతురు కోసం పురుగులతో పోటీపడుతూ ‘అచ్చరాలు’ నేర్చుకోవడం. ఇదే నాగ్గుర్తున్న చిన్నప్పటి బదుకు.

ఐదోతరగతి ఐనంకా పంతులమ్మ సోషల్వెల్ఫేర్ ‘పరిచ్చ’ రాయిస్తానంది. ‘పరిచ్చ’ ముందు రోజు రాతిరి ఫాదరి గారి మల్లే అమ్మ మోకాళ్ళ మీద పడి ఏదో మాట్లాడింది పైకి చూస్తూ. పరిచ్చకెల్తుంటే నా సోపతిగాండ్లు గట్టు చివరన దండం పెట్టుకుంటుంటే నేను ఒక కన్ను మూసి మొక్కిన. ఏమి రాసిన్నో గుర్తు లేదు. నాకొక్కడికే సీటొచ్చిందని ఆయాసపడి చెప్తుంటే, అమ్మ ఇచ్చిన లోటాలోని ‘మా నీళ్ళొద్దని’, బాటిల్లో ఉన్న ‘ఆయన నీళ్ళను’ తాగాడు సారు. ‘పెద్దమాదిగ’ ఇంటికొచ్చి ‘పోరగా’ నువ్వైనా చదివి మన జాతి ‘పరువు’ నిలబెట్టాల్రా అని నాకేసి గర్వంగా చూసినప్పుడు, చింత నిప్పుల్లాంటి ఆ కళ్ళల్లో ‘పరువు’ అనే పదానికి అర్థం ఇప్పటికీ నేను వెదుకూతూనే ఉన్నా.

నూనె కారుతున్న చెంపతో రెండు జతల బట్టలున్న కర్రల సంచితో నేనెడుతుంటే, నావెనుక ఎవరూ రాలేదు. నాలుగు మెతుకులు నోట్లోకెళ్ళాలంటే, పదివేళ్ళు మట్టిలోకెళ్ళాల్సిన బదుకులలో ఎవరుంటారు ఇళ్ళల్లో, సూరీడు నడినెత్తి మీదకొచ్చాక. ఐతేనేం మా ‘జేజి’ బోసినోటి బోలెడు కథలు, రాతిరి కంజెరతో వేసిన కోటిగుండెల ఆకలిదరువులు, నాకు తెలీకుండా అమ్మపెట్టిన ‘పబుయేసు’ బైబిలు నా వెంటొచ్చాయి.

ఒకసారి అమ్మనడిగినట్టు గుర్తు, అమ్మా నీకు చదవటం రాదు కదే, మరీ ఈ ‘పుత్తకం’ నీకెందుకని?

“చిన్నయ్యా, అది పక్క నుంటే ఏసయ్య మనకష్టాలన్ని ఇంటున్నట్టే లెక్క. నీవు ఏది కోరితే అది ఇత్తడు ఆ ఏసయ్య” అని చెప్పిందమ్మ.

హాస్టల్లో కొత్తలో ఎన్ని రోజులేడ్చానో తెలీదు, ఐనా అయ్య మాత్రం నన్ను చూడ్డానికి రాలే. తర్వాత్తెలిసింది వాళ్ళు నాకోసం ఎంతేడ్చారన్నది. సెలవులకు ఇంటికెళ్తే, భుజంమీదున్న పుస్తకాలసంచీ, చేతిలోని కర్రలసంచి ఇంటికి నా కంటె ముందే వెళ్ళేవి. నా బాగోగులు గురించి, చదువెట్ల సాగుతుందని అందరూ అడుగుడే. గడ్డిమోపు నెత్తినెట్టుకెల్తున్న పెద్దకమ్మోరు జీతగాడు కిట్టయ్య మాయ్య కష్టాలన్నింటిని పక్కనెట్టి, జేబులో నున్న ‘సారబెల్లం’ ముక్కనిచ్చి, నాకు చదువు చెప్పమని చుట్టతో పొగవదుల్తూ నవ్వేవాడు.

ఎన్నికష్టాలున్నా, సందేళ చిన్న మంటేసుకొని చింతచెట్టుకింద కబుర్లు చెప్పుకునేవాళ్ళు. అందరు చేసే కష్టమొక్కటే, అందర్లో పారేది ఆ రత్తమే అన్నట్టు అందరూ కలిసుండి ఒకరికొకరు సాయం చేసుకొనేవాళ్ళు.

సెలవుల్లో ఈ సారి సర్పంచి వోట్లొచ్చాయి. ఎప్పుడూ పోటీ లేకుండా గెలిచే పెద్దకమ్మోరికి ఈ సారి చినకమ్మోరు పోటీగా నిలబడ్డాడు. అన్నదమ్ములిద్దరూ పైకి కత్తులు దూస్తునే, రోజూ చీకటి మాటున ఒకరింటికొకరు వెళ్ళి కబుర్లు చెప్పుకునేవారు. అప్పుడొచ్చింది మాదిగ గూడెంలో తంటా. చిన్న కమ్మోరు జీతగాడు పెబుదాసుకి, పెద్దకమ్మోరు జీతగాడు వెంకడికి గొడవ, మా కమ్మోరు గెలుస్తారంటే మా కమ్మోరు గెలుస్తారని. ఫలితం ఆ ఏడు రెండింతలు ఎక్కువగా కాపుసారా వెల్లువలా పొర్లింది గూడెంలో. మాదిగగూడెం రెండు వర్గాలుగా చీలిపోయింది. వోట్ల ముందు రోజు రాతిరి చింతచెట్టు బోసిపోయింది. ఆ పదిరోజులు ఒకరింటికొకరు ఎవరూ పోలేదు. ఫాదరీగారు మాత్రం వచ్చి పెబు పాటలు పాడి, అందొచ్చిన చందా తీసుకెళ్ళాడు. పెబుగుడి కొచ్చారనే మాటేగానీ ‘రందంతా’ వోట్ల సంగతి మీదే. ‘చ్చణంచ్చణం’ బిక్కు బిక్కుమంటూ మాదిగోళ్ళంతా వోట్లేయడానికెళ్ళారు. కొందరేమో కమ్మోరు చెప్పినట్టు దొంగోట్లు కూడా వేశారు. మంచాన పడి మూలుగుతున్న కోటయ్య తాత ఆరోజు అందరికి గుర్తొచ్చాడు, ఆయనకు కూడా వోటుంది కదా మరి! బ్రతికినంత కాలం అందరికి మంచిచేసిన ఆయనను, మావాడంటే మావాడంటూ వోటు దగ్గర గొడవెట్టుకొని, ఇద్దరి తరపున వోటేయించుకున్నారు.

ఆ ఏడు మాత్రం ఎర్రజెండా చిన కమ్మోరు గెలిచారు. ఊరేగింపు జరుపుకుంటూ బుక్కాయి చల్లుకున్నారు. సరిగ్గ అప్పుడే మొదలయింది గూడెంలో గొడవ. చినుకు, చినుకుకు గాలి వానతోడై తుఫానైనట్టు, ఒక్కొకళ్ళు జతకూడి మొరిల దగ్గర గుమికూడారు. అప్పటి దాక స్తబ్దుగా ఉన్న రాళ్ళల్లో, కర్రల్లో జీవమొచ్చింది. అవి రక్తాన్ని – దాహంతో నోరు తెరిచిన భూమి లోపలికి నీళ్ళలా అందిచాయి. కర్రల శబ్దాలు, పిల్లల ఏడుపులు, ఆడవాళ్ళ కీచుగొంతులు, రక్తమోడుతున్న తలలు. అంతలోనే పెద్దకమ్మోరు, చినకమ్మోరు ఇద్దరు కలసిపోయి పోలీసులకు కబురంపారు. అరగంటలో జీపొచ్చి అందరిని తీసుకెళ్ళింది. కమ్మోరు మొత్తం 56 మంది మీద కేసు పెట్టారంట ఎలెక్షన్ల రోజు గొడవచేస్తున్నారని! నాన్నని, అమ్మని కూడా తీసుకెళ్ళారు. అమ్మ ఇచ్చిన బైబులు గుర్తొచ్చి ఎక్కి ఎక్కి ఏడ్చుకుంటూ నా కొచ్చిన విధంగా ప్రార్థన చేశా. ఏసుపెబువుకి నా ఏడుపు వినిపించలేదనుకుంటా, అమ్మా నాన్న ఎంత పిలిచినారాలే. ఒక నెల రోజుల తర్వాత గాని అందరిని విడిచిపెట్టలే.

చిన కమ్మోరింట్లో కలరు టీ.వీ వచ్చింది. నాగళ్ళు పోయి టాక్టరొచ్చింది, ఎంతైనా శ్రమ జీవుల పార్టీ నాయకుడు కదా! మనుషులనెందుకు కష్టపెట్టాలని కొన్నాడేమో! చినకమ్మోరి, పెదకమ్మోరి ఇద్దరి పొలాల్లో మోటారు బావులొచ్చాయి. గూడెంలో మాత్రం అందరిళ్ళ ముందు నెల రోజుల కశువంతా అంతే ఉంది. నెలరోజులూ పిల్లలు ఆకలితో మాడారు. వీళ్ళనెందుకు తీసుకెల్లలేదు పోలీసులు మరి? పాపం! కమ్మోరు గొడ్లని ఎవరు కాస్తారు వీళ్ళని తీసుకెళ్తే?

అందరూ బయటకొచ్చారు. అంతా సద్దు మణిగింది. గూడెంలో మరోపెబు గుడి మొదలయింది చిన కమ్మోరు వేయించిన పాకలో. గూడెంలోనున్న రెండు పెద్ద కుటుంబాలలోంచి ఒక్కరు చొప్పున ఇద్దరు పెద్ద మాదిగలైనారు ఎన్నడూ లేని విధంగా! ఆ రాతిరి నుండి చింత చెట్టు కింద రెండు మంట లెలుగుతున్నాయు. రెండు వర్గాల ఇల్ల మధ్య గోడ అప్పుడే మొదలయింది.

కాలం గడిచే కొద్దీ పాత గాయాలు మానిపోయి ,’శలీలాలన్నీ’ కొత్త గాయాలకు సిద్ధమవుతాయనుకుంటా!

కొత్తగా వచ్చిన ఎర్ర పార్టీతో మా జీవితాలేమీ మారలేదు, మేము చేసే కష్టం కూడా. అంతకు ముందు అందరూ కలిసి పనికెల్లే వారు. ఇప్పుడేమో చిన్నకమ్మోరు, పెద్దకమ్మోరు మమ్మల్ని పంచుకున్నారు రెండు వర్గాలుగ, అంతే తేడా. అదే పని, అదే బతుకు.

ఇంటరు పూర్తి చేసి డిగ్రీ చదవడానికి ఓ.యు. క్యాంపస్కు వచ్చా. ఈ సారి సర్పంచి పదవి ఎస్.సి. రిజర్వేషన్ అయింది. గూడెంలో నున్న ఎం.ఎస్.సి చదివిన కృష్ణమామయ్య ఈసారి నేను నించుంటాను, ఎవళ్లూ ఏ పార్టీ తరపున నుంచోద్దని బ్రతిమాలాడాడు. దాస్యశృంఖాలలో మొద్దుబారిన వాళ్ల మెదళ్ల సంగతి కృష్ణమామయ్యకు తెలియదు కదా. కాస్తో, కూస్తో చదివిన వాడిని నిలబెడితే వాళ్లు పెట్టమన్న చోట సంతకం పెట్టకుండా ప్రశ్నలేస్తాడని, పార్టీలు కూడా తెలివిగా అక్షరాలు నేర్వని నత్తి ఉన్న ఆనందంబాబాయిని త్రివర్ణపతాకం పోటీకి నిలబెట్టగా, బర్రెల మందే లోకంగా బతికే శాంతయ్యమామయ్యను ఎర్రజెండా పోటీకి నిలబెట్టింది. ఇద్దరూ కూడా వేర్వేరు వర్గాలకు చెందిన వారే సుమా. ఒకరికేమో సరిగా మాటలురావు. ఇంకొకరేమో పదిమందిలో అసలేమాట్లడలేడు. మానాయకుడని చెప్పుకునేటోడు ఏకంగా పచ్చపార్టీలో చేరి పోటిచేస్తానని రాయబారం నడిపాడు. పాపం పదోతరగతి చదువుకున్నాడు కదా, తోక కత్తిరించేశారు. ఇప్పుడు ఆయనగారే త్రివర్ణపతాక గూడేంమందికి అధ్యక్షుడు. రోజూ గొడ్లుకాసే శాంతయ్యమామయ్య గడప, గడపకు తిరిగాడు ఓటెయ్యమని, ఆ ఓటు విలువ తెలియకుండానే. ఆ నెల రోజుల్లో బర్రెగొడ్డులన్నీ బక్కచిక్కాయి. నాగలి దున్నే ఆనందంబాబాయి ఊరు, ఊరంతా తిరిగి తన పాంప్లెట్లన్నీ పంచాడు, పాపం అందులో ఏముందో తెలియకుండానే! ఓటు వేయకుండానే కాలేజీకి వచ్చేశా. తర్వాత ఆనందం బాబాయి గెలిచాడని తెలిసింది. శాంతయ్యమామయ్య ఇల్లు దాటి బయటకు రాలేదు.

మునుపటి గొడవలో గూడెం రెండు వర్గాలుగా విడిపోయింది. ఈ సారి మనిషి, మనిషికి శత్రువైనాడు. అందరి మొహాల్లో ఏదో తెలియని భావాలు కనిపిచటం మొదలయింది.

కొన్ని విషయాలు మన ప్రమేయం లేకుండానే జరిగి, మన జీవితాలలో పెను మార్పులు తీసుకొస్తాయి. మొదటి దశలో ఒక సమూహాంలానున్న మా జాతి, రెండు వర్గాలుగా విడిపోయింది. రెండో దశలో మనిషికి మనిషికి మధ్యనే కాకుండా, మనిషి లోపలే విధ్వంసాలను సృష్టించారు.

ఎర్ర జెండా చిన్న కమ్మోరు ఓడిపోయి వేదాంతయినట్టున్నాడు.

“ఇంతకాలం మీ అందరి బరువును నేనే మోశాను. ఇంత అభివృద్ధి చేశాను (ఎంత అని అడగ కూడదు సుమా) ఇక మీరే చూస్తారు కదా వీళ్లు ఎలా వెలగబెడతారని”

ఇంటికి కొత్త రంగులు వేయిస్తున్నడు, రంగులు మార్చాలి కదా వంటిదే కాదు ఇంటిది కూడా.

తరతరాలుగా మాదిగజాతి చరిత్రగాథలకు సాక్షిగా నిలిచిన చింతచెట్టు, పార్టీ ఆఫీసుకు అడ్డొచ్చిందట, దాన్ని కొట్టేశారు. కులానికో ఫాదరుగారు ప్రత్యక్షమైనారు, ఐదారు గుళ్లు లేచాయి, కొత్తగా వీధికో సారాయి కొట్టు వెలిసింది. ఇది ఇప్పటి వరకు సాగిన నే నెరిగిన చరిత్ర.

మా ఊరొచ్చినట్టుంది, ఆటో ఆగింది. డబ్బులిచ్చి మూలనున్న గూడేనికి బయల్దేరా. ఈ సారి మాత్రం భుజం మీదున్న పుస్తకాలసంచి బరువైతుంది. ఎవరూ తెలిసిన వాళ్లు రోడ్డు మీద లేరు. అన్నీ తెలియని ముఖాలే నాకు ఎదురౌతున్నాయి. రత్నంపెదనాన్న ఎక్కడ నేను పిలుస్తాననే భయంతో పరుగు, పరుగుగా నడుస్తున్నాడు. రత్తయ్యతాత చుట్టకాలుస్తూ, నేనెవరో ఎరుగనట్టు పెద్దకమ్మోరు ఇళ్లు కప్పడానికి వెళుతున్నాడు. పదేళ్లముందు నేనుండిన ఊరేనా ఇది అనిపించింది.

పొద్దున్నే వేపపుల్లతో ‘మొకం కడుగుతుండగా’ సర్పంచి బాబాయి, ఇంకో ముగ్గురితో కలిసి పాడైపోయిన బోరును అభివృద్ధి పేరిట బాగుచేస్తున్నాడు. మోటరు కేసిన పైపులను భుజాలపై మోస్తూ, మట్టిని పారల్తో ఎత్తి తీస్తున్నాడు. పక్కనే పెద కమ్మోరు స్కూటర్ మీద కూచొని పనులన్నీ చుస్తూ, “ఏరా(‘సర్పంచిగారినే’మరి) కొంచెంసేపైన తర్వాత పంచాయితి ఆఫీసుకు రా” అని అంటున్నడు. బలిచ్చే మేకలాగ తలూపాడు బాబాయి.

నన్నుచూసి, “ఎప్పుడొచ్చావురా, కనీసం ఓటు వేయడనిక్కూడా రాలేదు” అని అడిగాడు వంటికున్న చెమటలు తుడుచుకుంటూ. NOTA (None of the above) option లేదు కదా, ఎలా నేను ఓటు వేసేది?

“బాబాయి సర్పంచిగిరీ అంటే ఇదే నా బాబాయి?”

“ఇదే గదరా, మన పనులన్నీ బాగు చేస్తా ఉన్న కదరా” అన్నడు.

“సర్పంచి పనులు చేయిస్తాడు కానీ ఇలా పని చేయడు బాబాయి. మన పెద్ద కమ్మోరు సర్పంచిగా ఉన్నప్పుడు ఎప్పుడైనా పలుగు, పారా పట్టిండా బాబాయి” అని అడిగే సరికి, నేను కూడా చిన్న కమ్మోరు మనిషినని ఒక చూపు చూసి విసురుగా వెళ్లిపోయాడు.

కథల్లో, సినిమాల్లో పల్లెటూరంటే పచ్చని పొలాలని, పెరుగన్నం ముద్దలనో, వెంటపడి అల్లరిచేసే మరదల్ల సయ్యాటలనో, లేక గ్రామాల్లో ఉన్న కుటుంబ బాంధవ్యాలు నగరాల్లో మాయ మవుతున్నాయనో వర్ణిస్తే నాకు నవ్వొస్తుంది మరి.

మా ఊరి చరిత్ర ఒక్కటే కాదిది. సమూహంగా ఉండే జాతులను స్వలాభం కోసం విడగొట్టిన వ్యక్తులెందరో! ధనార్జనే లక్ష్యంగానున్న వ్యక్తుల అంతరంగిక కుతంత్రం సరిగా గమనించక బుగ్గిపాలైన జీవితాలకు సాక్ష్యాలైన గ్రామలెన్నో!

పార్టీ ఏదైనా కావచ్చు, జెండా ఏదైనా కావచ్చు.. త్రివర్ణమైనా, ఎరుపైనా.. ప్రతీ జెండా ముసుగునా అదే తంతు. ఆధిపత్యకులాలు ప్రజాస్వామ్యంలో కూడా కింది కులాల వాళ్ళని వంచిస్తున్నారు. ఇదంతా కొత్తదేం కాదు.. ఆనాడు దోపిడి కులవ్యవస్థమాటున జరిగింది.. ఈనాడు ప్రజాస్వామ్యం ముసుగులో జరుగుతోంది అంతే తేడా.

ఇన్ని చిక్కులలో కూడా ‘పుస్తకం’ నాకు వెలుతురులా కనిపిస్తుంది. దాని ద్వారానే మరి మా గూడెంలో మార్పు రావాలిక…



ఈ కథ కినిగే  పత్రికలో మే 8, 2014 లో ప్రచురితం.

చెదిరిన ఆదర్శం

నిజానికి ఈ కథ నా మొదటి కథ. నాకు 22 సంవత్సరాలప్పుడు రాసిన కథ అంటే 2014 లో రాసినది.  లింక్ 

ఏవో తీరం చేరని కెరటాల ఆలోచనలు, గమ్యం తెలియని తెగిపడిన గాలిపటపు అడుగుల సవ్వడులు, వేలెత్తి చూపే సంఘ విలువల వికటాట్టహాసం, కష్టాల ఈదురుగాలులకు కొట్టుమిట్టాడుతున్న ఆశయాల దీపపు కాంతి పుంజాలు. జీవితపు అర్థం తెలుసుకోవాలని పిచ్చి వెదుకులాట. అసలు ఎందుకు మనిషి మాత్రమే, మనిషి జీవితాన్ని ప్రశ్నించాలి? ఒకవేళ కుక్కలు, నక్కలు, పసిడి పైర్లపై వాలే తూనీగలు కూడా వాటి జీవితాలను ఇలాగే తర్కించుకుంటాయా? భావం ఏదో తెలియని కారుమబ్బొకటి నా మొహాన్ని కమ్మేసింది. బస్సేమో ఇంకా రావట్లేదు. అరిగిపోయిన చెప్పులను పక్కన ఉన్న అమ్మాయి చూడకుండా వాటి మీదే కూర్చొని ఏదో కాలక్షేపానికి పుస్తకం తెరిచాను.

మాసిన గడ్డం, కళతప్పిన మొహం, నడకతీరును బట్టి చూస్తే దేన్ని లెక్కచేయని మనస్తత్వం… అరవై సంవత్సరాల స్వాతంత్ర్యపు నిరుద్యోగాభివృద్ధికి ప్రతీకగా ఉన్నాడతడు. ప్రార్థనాపూరితమైన వాడి మొహానికి, నొసలు చిట్లించిన హేయమైన చూపులే సమాధానాలుగా దొరుకుతున్నాయి. నా ఎదురుగా వచ్చి దారిఖర్చులకు డబ్బులేదని ఒక పది రుపాయలుంటే ఇమ్మన్నాడు, దీనమైన మొహంతో.

తోడులేక, సత్తువలేక అడుక్కుతినే ముదుసలులపై నాకు జాలి ఉంది. కాని దానిని కూడా వ్యాపారంగా మార్చే వీడిలాంటి వాళ్లమీదే నా కోపమంతా. చూడ్డానికీ యువకుడి మల్లే ఉన్నాడుగా, చెమట చిందించి బతికితే ఏం? సగటు మనిషి ఆలోచన. నాతోపాటు అక్కడున్న వాళ్లందరూ ఒకేలాగ కనిపించారు నాకా క్షణం. నిర్ధాక్షిణ్యంగా వెగటు నవ్వొకటినవ్వి బస్సులో వెళ్ళి కూర్చున్నా. టికెట్ తీసుకొని ట్రాఫిక్ రణగొణ ధ్వనుల మధ్య నా అంతరాంతర అణువుల ప్రతిస్పందనలు వినడానికై మదికి దగ్గరగా భుజం మీద చెవి ఆనించి కళ్ళు మూసుకున్నా.

కళ్ళు మూస్తే నా జీవితపు ఒడిదొడుకులు… సర్కారి రోడ్డుకి మల్లే.

నాన్న:– పదేళ్ళకే తన కుటుంబ భారాన్ని భుజస్కంధాలపై వేసుకొని, అన్నను చదివించి, చెల్లికి పెళ్ళి చేసి, తన అమ్మను అవసాన దశలో కంటికి రెప్పలా కాచుకొని, తన్ను నమ్మి వచ్చిన ‘పెళ్ళాం’పై సంఘమిచ్చిన అధికారం చెలాయిస్తూ, ఇద్దరి కూతుళ్ళకు పెళ్ళి చేసి, మరో ఇద్దరి కొడుకులను చదివిస్తూ, పనిచేసి అలసిపోయి మాపటేల శరీరకష్టాలతో పాటు బతుకు బాధలను మర్చిపోవాలని తాగుడుకి బానిసై, అర్ధశతాబ్ధి వయస్సులో, తొంబై యేళ్ళ బోసి నవ్వొకటి వేసుకొని, ఆనందాన్ని, బాధని కొలచే గీటురాళ్ళు తనదగ్గర లేవని, వాలిపోయిన తన భుజాల లోతులలో కష్టాలను గుర్తుచేసుకుంటూ చెప్పిన తన బతుకు సత్యం- “డబ్బే” ఈ లోకంలో ప్రధానం.

నా సమాధానం మాత్రం డబ్బు ప్రధానమే, కానీ డబ్బే లోకం కాదు.

“Don’t generalise people as materialists”

ఏవో పనికి మాలిన దృక్పథాల పొగచూరిన నా అమాయకపు కళ్ళ కేసి నాన్న చూసిన ఆ చూపు, నాకింకా గుర్తే.

అమ్మ:– తన ఈడు అమ్మలక్కలంతా చంకలో పలకేసుకోని పట్నపు బడికెళ్తుంటే, తను మాత్రం వాళ్ళ అయ్య అల్లిన చాపలను నెత్తినెట్టికొని, చేతి లోని చీపుళ్ల అధికభారాన్ని పంటి బిగువున భరిస్తూ, వానాకాలంలో నారుమళ్ళతో సావాసం, ఎండాకాలంలో గేదెల్తో బంజరభూముల్లో కోలాహలం, తనతో బొమ్మలాడిన పటేల్ కూతురు చదువుకొని సుఖంగా ఉంటుంటే, ఆ చదువు విలువ తెలుసుకొని, ఎంత కష్టాన్నైనా గుండెలో దాచుకొని, నాన్న తాగొచ్చి కొడుతుంటే ముళ్ళ కంపల మధ్య దాక్కొని, చీరుకు పోయిన నుదుట నుంచి ఉబికి వస్తున్న రుధిరాన్ని తుడుచుకున్న అమ్మ… నాకు చెప్పిన జీవిత సత్యం-‘చదువుకో బిడ్డా, మాలా చదువులేక ఇలా ఊడిగపు బతుకులొద్దు, ఇలా తప్ప తాగొచ్చి నిన్ను నమ్ముకొన్నపెళ్ళాన్ని కొట్టబాక, మీ కోసం ఎన్ని కష్టాలైన పడతా, పటేల్ల మల్లే పెద్ద చదువులు చదివి, నౌకరీ తెచ్చుకో బిడ్డా’

నేను మాత్రం చదివేది కేవలం నౌకరీ సంపాదించడానికే కాదు… నా పిచ్చి సమాధానం.

“Don’t generalise students as selfish people ever”

నా పరిపక్వత లేని ఆలోచనలకు స్పందనగా, ఏమి అర్థం కానట్టు అయోమయ స్థితిలో అమ్మ పెట్టిన మొహం నాకింకా గుర్తే .

చిన్నక్క:– అమ్మ నాన్నల బాధలు చూడలేక యేడో తరగతిలోనే చదువుకు స్వస్తి చెప్పి, పెద్దక్క పదో తరగతి పరీక్షలకు తన పని డబ్బులు పంపించి, నాకు అన్నయ్యకు తను నేర్చిన అక్షరాలనే వాగొడ్డు ఇసుకలో నేర్పిస్తూ, చినిగిపోయిన లంగాకు రోజూ కొత్త కుట్లు వేస్తూ, చెదిరిన తన రంగుల ఆశలను మొక్క జొన్న పొత్తుల మెరిసే తీగలలో చూసుకుంటూ తన ఇష్టం ఏంటో తనకే తెలియక, తలంటి స్నానం చేయించి గుంపు ముందు కూర్చోమంటే కూర్చొని, అంతవరకు ముక్కూ మొహం తెలియని వాడితో పెళ్ళి అంటే, ఏదో భారం వీగి పోతుందనే ఆశతో చూస్తున్న నాన్న కేసి చూసి ఒప్పుకుంది. తీరా జీవితమంతా చీకటిమయం, బానిస బతుకు. తన ఇష్టాఇష్టాలు మొగుడుకి అనవసరం. అలాగని తప్ప తాగొచ్చి కొట్టడు. శారీరక హింసకంటే మానసిక హింస ఎంత క్రూరమైనదో అర్థమైంది తనకు. తన బిడ్డలను నాకు అప్పగిస్తూ స్త్రీల భావాలకు స్వేచ్ఛనిచ్చే ‘మానవులుగా’ పెంచమని ప్రాధేయపడుతున్న అక్కకేసి జాలిగా చూసి నే చెప్పిన సమాధానం, చిన్నలోకం చూసి మగాళ్ళందరినీ ఒకే దృష్టితో చూడొద్దు.

“Don’t generalise men as a misogynist”

నా అర్ధంపర్ధం లేని పురుషావేశాన్ని చూసి, నిష్కల్మషమైన నవ్వు నవ్వింది తన ఐదేళ్ళ కూతురు తనకేమి అర్థం కాలేదనడానికి చిహ్నంగా.

అన్నయ్య:– దుమ్ము లేపుకెల్తున్న ఎర్ర బస్సెనకాల, భుజాన పుస్తకాల సంచితో, రేగే దుమ్ములో బడికి పోతూ పదహారేళ్ళ ప్రాయంలో, పడుచుల సాన్నిహిత్యంలో సామాజిక దృక్పథాన్ని కోల్పోయి, రొమాంటిక్ ఆలోచనల శిఖరాగ్రాన ఉన్న తనను, కుల దాస్య శృంఖలాల కిందకు నెట్టేస్తేగాని తెలియరాలేదు తనకు సంఘంలో ముసుగేసుకున్న నీతిలేని దురాచారాలు. చేయిచేయి కలపడం, చెంచాలాగా వాడుకోవడం. సహపంక్తి భోజనాలనడం, పండించిన పంటనంతా యెత్తుకెల్లడం. దీపపు వెలుగులో చదువుతున్న కనుపాపలు మూతపడుతుండగా తను చెప్పిన తన జీవన సత్యం “సమాజంలో మనిషి, మనిషికి ఆర్థిక, సామాజిక, రాజకీయ అసమానతలున్నాయిరా”

అన్న కేసి చూస్తూ, కాలం మారింది, సంఘం మారింది.

“Don’t generalise people as casteists”

ఎర్ర రంగు ఆవరించిన నా భావాలకేసి చూసి, అన్న రాల్చిన కన్నీటి బొట్టు నాకింకా గుర్తే.

డ్రైవర్ సాబ్ బ్రేకుకు, ముందున్న ఇనుప కడ్డీ నా నుదుటిని ముద్దాడింది. నాలుగు స్టాపుల ఆవల ఉన్న నా గమ్యస్థానం వచ్చినట్టుంది. ఆశగా, ఆత్మస్థైర్యంతో అడుగు ముందుకేసాను. మళ్ళీ అదే కథ, గేటుకి తాళం వేసుంది. నే రాసిన కథ గెల్చుకున్న డబ్బు కోసం వచ్చి ఇలా వెనుదిరగటం ఇది అయిదోసారి. కడుపు నిండా భోంచేసి రెండు రోజులయింది. ఇల్లు గుర్తొచ్చింది. వెనువెంటనే పొలం మీదున్న “బాకీ” కుడా గుర్తొచ్చింది. నిరాశపవనాలు నన్నావరించాయి.

చేసేదేమి లేక బస్టాపుకు నడకారంభించాను. బస్సెక్కేముందు జేబులు తడిమాను. బస్ టికెట్ కు రెండు రూపాయులు తక్కువగా ఉన్నాయి. పొద్దున్నే కనిపించిన ‘గడ్డపు మనిషి’ గుర్తొచ్చాడు. ఏదో ఆత్మన్యూనత భావం నా మదిలో మెదిలింది. నేను చదివిన పుస్తకాలు, పాటించిన జీవితపు విలువలు, గౌరవించిన భావజాలం అన్నీ కకావికలమైనాయి. సాధారణ సగటు మనిషి లాగానే నేను ఆలోచించానే అనే భావన నన్ను తొలచివేస్తున్నది. ఏదైన అనుభవిస్తేనే గాని తెలియదంటారు, బహుశా ఇదేనేమో.

బస్టాపులో చూస్తే అందరూ నాలాంటి సాధారణ మనుషులే, అతీత మానవులు ఎవరూలేరిక్కడ. ఆత్మగౌరవాన్ని పక్కన బెట్టి అందరిని అడిగా రెందు రూపాయలిమ్మని. నా వెగటు నవ్వే నాకు సమాధానంగా దొరికింది. ఆ రెండురూపాయలే ఇప్పుడు నా జీవితపు విలువలను తూచే పడిరాళ్ళు. ఏం లాభం లేదు, నా మీద దయావర్షం కురిసేలాగా లేదు. అలసిపోయి బస్టాప్ దిమ్మ మీద కూర్చున్నా… అడుక్కునే కళ లేక.

ఎదురుగా బస్సొచ్చి ఆగింది. తన తల్లీదండ్రుల ఆరాటపు అడుగులను తప్పించుకొని, చేతిలో రెండు రూపాయలు పెట్టింది ఓ చిన్నపాప.

కళ్ళెత్తి చూస్తే, ఆ పాలబుగ్గల పసి మొహం చాటున -

నాన్న ‘మెటేరియల్ అప్రోచ్’ వెనుకనున్న డబ్బు నేర్పిన జీవితపుపాఠాలు,

అమ్మ ‘ప్రాక్టికల్ అప్రోచ్’ వెనుకనున్న సమాజపు ఈసడింపులు, చీదరింపులు,

పురుషాహంకారపు కోరలలో అణగదొక్కబడిన ఆశల ఊయలలో ఊగుతున్న అక్క ‘ఆశావాదమూ’,

కుల, జాతి వివక్షలో కొట్టుమిట్టాడి, చదువు పంచన చేరి తన మీదున్న ‘మట్టికాళ్ళ కులరాక్షసి’ కోరలు పీకాలని దహించుకు పోతున్న అన్న ఆవేశపు అగ్నినేత్రాలు ప్రత్యక్షమయ్యాయి.

ఆకలి, అస్థిరత, అభిప్రాయ బేధాలు, దృక్పథాల సంఘర్షణలు, బతుకికీ చావుకి మధ్య ఊగిసలాటలు, ఒకేసారి అమ్మ, నాన్న, అక్క, అన్న నాలుగు దిక్కులూ చేరి ముక్త కంఠంతో,

“Don’t live in utopian society, live in reality” అని గద్దించారు.

ఈ కథ కినిగే  పత్రికలో జనవరి 22, 2015 లో ప్రచురితం.

What Makes Kaala Stand Out From Other Films

In a recent Telugu film “Mahanati”, the protagonist “Gemini” laughs at a marching crowd of protesters. When the actor “Savitri” asks for the reason, he blurts out, “Telugu people are demanding for a separate Telugu state in Tamil.” A similar conundrum was faced by the early nationalists when they “voiced” their opinion in a language that is quite “foreign” to them. In both the cases, the “oppressed” have no other option than to express their dissent in the “oppressor’s” language. They know that this is the only way that the “other” can understand their pain and sufferings.

But, what if the very language that the oppressed are using to voice their opinion is itself built on the power relation? What if the language itself is the tool of the oppressor to propagate the oppression. This is evident in arguments of Feminists when they say how English has been a tool to disburse “patriarchal” cultural norms and how they were in a dilemma as to how to communicate this idea of inbuilt oppression in a language which propagates the very oppression that it is trying to dismantle.

Pa. Ranjith also faces the same dilemma.

Ranjith wants to voice his opinion about the oppression. But, he is only left with a medium that is propagating the very same oppression.

How can one respond to this dilemma? Can someone transcend this banality of perpetuation of oppression through language and still be able to express what she wants to express lucidly?

Ranjith “takes this dilemma by the horns” with a formidable path in the film “Kaala”,  which makes his narration so complex that one feels “lost” in the myriad of colours in the climax of the film. What makes this narration so complex that one gets a mixed feeling that makes one wonder whether this film is Rajini’s or Ranjith’s or a film that is stuck in between?

Just as in most of the films where the upper caste/class culture is preferred over a lower caste/class culture, the word “he” has been prefered over ‘she” in the English language throughout the centuries. Whenever there is a general noun, the authors have always preferred to use “he” over “she”.  So, just as in the films, English became a tool in the hands of the oppressor.

When women questioned this disparity in language, different answers were given to them without much thought. Some told them that “he” or “she” doesn't matter in language. Some told them to replace the “he” with “he/she” so that both the terms will have equal footing.

However, some women have started preferring “she” over “he” to subvert the power equation. This is exactly what Pa. Ranjith did in his previous films. He preferred the lower caste/class culture over the high caste/class culture.

Now, imagine an author, who, not only prefers the pronoun  “she” over “he”, but also makes the text complex by using the pronoun “he” whenever there are negative attributes attached to a subject and uses “she” whenever there are positive attributes attached to the same subject. This makes the reader stumble in the process of meaning-making.

This is exactly what Ranjith has done in his film “Kaala”. He not only subverts the idea of Tamil-hero mythology but also questions how we understand a hero as such. He not only questions the way in which the lower caste/class people have been represented in films but also questions our very idea of what a film is. Thereby Ranjith also critiques our epistemological assumptions, biases and prejudices and also critiques the foundations upon which our aesthetic beliefs stand.

To tell you how Kaala Ranjith ‘differs’ from his earlier films, let me tell you an example. Take the discourse around ‘Vegetarianism’. If he had been the earlier Ranjith, he would have emphasized different food habits that are associated with different cultures and how a certain dominant castes/classes are imposing their food habits on others in the name of purity/chastity. He would have been using the same binary opposites, i.e., vegetarianism and non-vegetarianism, but he would have prefered the term non-vegetarianism to subvert the power dynamics. But, what this new Ranjith is doing is quite revolutionary. He is still subverting the power dynamics but is using a different set of binary opposites altogether. Instead of the older terms (which are constructed by the oppressor), he is now using “meat-eating people” and “non-meat-eating people”, which are defined by the oppressed. With this, the power equation completely changes. What has been ‘centre’ becomes the ‘marginal” and what has been ‘marginal’ becomes the centre.

This is the other way in which one can transcend the oppression that is inherent in the language itself. Ranjith uses the same language/ film-techniques but creates his own vocabulary/new narrative methods like the above example of meat-eating and non-meat-eating people.

And his new vocabulary makes the narrative so complex that this results in some people asking, “Whose film is this anyway?”

This new way of filmmaking is unsettling for viewers who have been habituated to a certain form of film-making styles and film-watching experiences.

When we expect Rajini to fight after the echoes of “Kya Rey, Setting aa?”, someone fights the villain. When we expect a heart-wrenching cry from Rajini when his wife and son die, we hear his daughter-in-law’s voice.

Scenes like these make us bewildered as the film doesn’t give us what we expect or desire. But, to use Zizek’s words, “A film doesn’t give you what you desire. It tells you what to desire.” This new Pa. Ranjith is telling us what to desire in his films. He doesn’t want to make a gangster film like “Naayagan”, where the protagonist’s personal loss (just as in Kaala, the protagonist in this film loses his wife and son in a gang war) becomes a loss for the entire people associated with him. But, Ranjith’s protagonist's personal loss is immersed in the goal of uplifting his caste/class people's lives who have been oppressed since time immemorial. Unlike in a film like “Naayagan”, where the central character speaks for the entire marginal community, Ranjith makes people who are standing at the margins of this marginal community speak their mind. This is explicit when Kaala’s daughter-in-law tells what she thinks about her and her family's future after losing her husband. By making these people talk, Ranjith has ‘differed’ from his earlier narrative techniques. (Kabali is a fine example for his earlier technique where “Kabali” becomes the centre of the text.)

Ranjith’s new narrative technique in “Kaala” dismantles some of the older narrative techniques in the mainstream cinema.

One of the older technique that Ranjith dismantles is “completing an arch”. In the film, Huma Qureshi who plays Zareena is shown as a single mother. One would expect the director to say something about this point just to make this character a complete arch. But, Ranjith never talks about this point in the film, which makes this character “incomplete”. And one more character in the film which we feel is dealt with in the same way is that of Anjali Patil’s. She is shown as an activist but is missing in the end. By making these characters incomplete, Ranjith wants to emphasize that this sense of incompleteness is inherent in one's life.

And it is quite interesting how Ranjith breaks away from the usual hyper-emotional drama that surrounds “deaths” in commercial films.

In any commercial film, you can witness a heart-wrenching scene around the death of any character in the film. Be it Mani Ratnam or Shankar, both of them use “death” as a tool to create an emotional connection with the audience and they have successfully created such peaks of emotion in the audience with their film narratives.

However, in the process of creating this emotional bond, they portray “death” as if it creates a ‘break’ in reality. But the reality is something that changes continuously no matter what, and one feels that these kinds of filmmakers are making much ado about nothing when they portray death in this way. For some communities, death is a celebration: a way to unite with nature, and one can witness this kind of festive atmosphere associated with death ceremonials in low-caste communities in Southern India. In Kaala, Pa. Ranjith breaks away from this usual hyper-emotional drama about death and he portrays death in such a way that emphasises that death is also natural and is a part of human life. Ranjith was asking people to not mourn over their loved one’s death. Instead, he wants them to concentrate on the struggles and goals. This is evident when Rajinikanth says to the villain that he is not demoralised with the loss of his wife and son and he will fight till his last breath to achieve what he believes in.      

At times, Ranjith’s new techniques go against his older ones. Take for example how the break dancers were weaved in perfect sync with choreography in the song ‘Kagitha Kappal’ in the film Madras. This way of capturing the movements of people is possible only if we “freeze the reality”. You stop the time, capture the actions of people, and this makes a film devoid of “chaos”, which is a marker of reality that is changing constantly. But, in Kaala, you see the rappers suddenly entering into the frame. You feel some sort of incoherency and some “chaos”. This is what Ranjith wants to capture in Kaala. He wants to capture how this suddenness affects people's lives.

Ranjith’s narrative technique in Kaala is completely a different “Language-game”. To use Wittgenstein’s words “you will only understand the language being used if you are familiar with the language.”

In the same manner, to understand Kaala, one must acquaint oneself with the new vocabulary that Ranjith is creating in this film. If we understand Kaala’s son’s quarrelling with his father and his going away from home as a “vanavasam”, then what we are doing is nothing but understanding this new narrative with our old-film-appreciative knowledge. Hitherto our films have only had a single dimension when it comes to power, and to use the knowledge that we built upon watching/reading those films to judge “Kaala” is like applying the rules of Cricket to Hockey.

What about the subtexts in the film?

Everybody is talking about the fight sequence on the bridge. Some like it or some do not. But, did anyone pay attention to Rajinikanth’s car number in the fight scene?

Car number ends with 1931. In the year 1931, a historic confrontation took place between Ambedkar and Gandhi and this leads to the infamous “Poona pact”. In 1931, Ambedkar submits his representation to the “Simon Commision”, asking the British government to provide separate electorate for Dalits, which in effect asks that Dalits should be given the rights to elect their own members to the assembly. Ambedkar thought that this was the only way that the oppressed castes could shape their own future; that is, by electing their own people. Interestingly, this idea of shaping one's own future is stressed in the film, where Kaala tells to the angry Zareena, “We will build our homes (thereby our future) in the way we want/like.” And this bridge scene happens after the confrontation between Kaala and Zareena.

The other subtext is about land and ownership. People have related this ‘land ownership’ narrative only to the category class. But, who are these landless people in India?

Data from the 70th round of Land and Live Holding Survey of the NSSO indicates that 58.4% of rural Dalit households are landless: a much higher proportion than households in any other social group. And the Census-2011 data shows that 71% of Scheduled Caste farmers are agricultural labourers; they work for wages on land they do not own.

So what Pa. Ranjith is doing in his film is that of blurring the thin line between Caste and Class. Unlike other filmmakers who have dealt with land-ownership themes in their works, Ranjith wants to emphasize the point that caste is not just a social category; it is also entwined with class and has economic intonations too.

As someone pointed out, the way in which he depicted women characters in Kaala is highly appreciable. For this alone, we must support and give all the strength that we could give to him; he deserves this just for breaking away from the usual nonsense films.

And lastly, this might not be Ranjith’s best film, but, certainly, his way of filmmaking has matured when compared to his earlier films.